Met een visie en een spoorboekje op weg naar de toekomst

“Als onze leerlingen na 2 juni weer naar school komen, waarom is dat dan?” Die vraag stond centraal bij de heropening voor teamleider Jolien Ligtenberg van CSG Reggesteyn. De visie van de school op het onderwijs gaf én geeft daarbij richting.

Aanscherping visie

Op CSG Reggesteyn waren ze voor de uitbraak van corona bezig met een aanscherping van de visie op het onderwijs. “Met vijf speerpunten benoemen we wat we met ons onderwijs willen bereiken”, vertelt Jolien. “In onze visie staat dat we er voor alle leerlingen willen zijn en hen echt willen zien en leren kennen. We dagen ze uit om zich te ontwikkelen en we willen zoveel mogelijk op maat werken. Daarbij vinden we het ook belangrijk om samen te leren en te werken, in en met onze omgeving.” Toen de datum bekend werd waarop de scholen weer gedeeltelijk open mochten, wilde de schoolleiding niet direct in de regelstand komen. “We wilden juist dat moment gebruiken om ons onderwijs flexibeler en meer op maat in te richten”, aldus Jolien.

Uitgangspunten

Sinds de heropening geven leraren ’s ochtends digitaal onderwijs en komen de leerlingen ’s middags naar school. Jolien: “Hoe we dat facilitair regelen met die anderhalve meter afstand, is dienend aan onze visie. Daarom hebben we eerst bepaald aan welke uitgangspunten ons onderwijs na de heropening moest voldoen. Waarom komen de leerlingen naar school? En hoe geven we invulling aan de lessen?” Met die vragen in het achterhoofd, stelden de directie en het bestuur in grote lijnen een aantal uitgangspunten op. Die werden besproken en aangescherpt door een speciaal opgerichte onderwijsgroep met daarin de schoolleiding en teamleiders zoals Jolien. “Het belangrijkste uitgangspunt is ontmoeting en verbinding. We gaan ervanuit dat leerlingen het best tot leren komen als ze samen zijn. Elkaar ontmoeten en er voor elkaar zijn in deze gekke tijd stond voor ons bij de heropening centraal.”

“Ons onderwijs gaat er hoe dan ook anders uitzien. Ik zie deze periode als een kans om te ontdekken hóe en onze visie biedt daarbij houvast.”

Spoorboekje

Jolien visualiseerde alle negen uitgangspunten in een ‘spoorboekje’ met een tijdslijn en de missie en visie. “Ik had het spoorboekje van het RIVM in mijn hoofd en heb dat gebruikt om inzichtelijk te maken hoe we elkaar weer gingen ontmoeten. Het dient als leidraad voor de leraren om hun onderwijs in te vullen. De eerste vijf uitgangspunten sluiten aan bij onze visie. De mentor is bijvoorbeeld de spil in het ontwikkelproces van de leerling. Een ander uitgangspunt is dat we alle vakken aanbieden. De overige vier uitgangspunten zijn gebaseerd op de richtlijnen van het RIVM en de VO-raad.” Vooral in een crisistijd is het volgens Jolien belangrijk om aan je visie vast te houden. “Ons onderwijs gaat er hoe dan ook anders uitzien. Daar praten we al jaren over. Ik zie deze periode als een kans om te ontdekken hoe. Onze visie biedt daarbij houvast.”

Ideeën

Jolien besprak het spoorboekje met haar team en vroeg hun om met ideeën voor de lessen tot de zomervakantie te komen. Die ideeën werden naast de uitgangspunten in het spoorboekje gelegd. Voor Nederlands werd bijvoorbeeld één klas in drie groepjes verdeeld. Twee leraren begeleidden ieder een groepje bij het schrijven van een instructie voor een fietsroute voor het derde groepje. Jolien: “Dat past bij twee uitgangspunten: de fysieke leeromgeving beperkt zich niet tot het klaslokaal en we werken in kleine groepen.” Zo werden alle lesideeën verzameld en besproken en dat was voor alle leraren werkbaar. “Ideeën die uit de sectie zelf komen, worden sneller omarmd”, aldus Jolien.

“Ik focus me niet op de inhoud, maar op het overkoepelende proces en daarin is de visie van de school leidend”

Leiderschap

Dat neemt niet weg dat de afgelopen tijd voor iedereen zwaar was. Jolien: “De druk was groot en als teamleider is het aan mij om richting te geven en van het team te horen wat werkbaar is. Ik wil recht doen aan de secties én aan de snelheid waarmee we beslissingen moeten nemen.” Toch vindt ze het niet moeilijk om daarbij steeds die visie voor ogen te houden. “Ik geloof heel erg in leiderschap vanuit een visie en ik vind het essentieel dat wat we doen, daarbij past. Ik focus me niet op de inhoud maar op het overkoepelende proces en daarin is de visie van de school leidend. Ik neem én maak ook echt de tijd om hierover na te denken.”

Uitdaging

De uitdaging waar Jolien nu voor staat, is het nieuwe rooster dat na de zomervakantie ingaat. “We willen hoe dan ook ruimte maken voor maatwerk en voor herstelprogramma’s voor leerlingen die het thuis moeilijk hadden. Daar is een flexibel rooster voor nodig. Vanuit onze visie is maatwerk een belangrijke drijfveer om leerlingen te helpen herstellen. We kijken wat een leerling cognitief en sociaal-emotioneel nodig heeft en maken daar ruimte voor. De onderwijsbehoefte moet bepalen hoe het rooster er voor de leerling uitziet.”

Spanningsveld

Binnen Reggesteyn is in de lesmiddagen ruimte voor maatwerk voor leerlingen gecreëerd. Jolien vroeg de leraren zelf hoe ze voor hun vak de middagen kunnen gebruiken om maatwerk te bieden. “Maar die vraag is voor sommige leraren op dit moment bijna te veel. Iedereen heeft zo hard gewerkt en is nu druk met afronden. Dat is echt een spanningsveld waarin ik nu zit, want de roostermaker wil ook aan de slag.” Volgens Jolien moet je als teamleider durven te vertragen als je nadenkt over onderwijs en als je merkt dat leraren het proces niet kunnen bijbenen. “Het gaat erom dat ik de richting van het onderwijs naar de toekomst toe uitzet”, zegt ze. “En tegelijkertijd moet ik mijn ogen en oren openhouden voor hoe het proces wordt ervaren.”

Het nieuwe schooljaar

Jolien wil de kans om meer maatwerk te bieden, niet laten liggen. “We maakten de afgelopen weken voor iedere leerling een persoonlijk doorstroomadvies met daarin cijfers, werkhouding (tijdens het afstandsonderwijs) en de onderwijsbehoefte. Dat geeft een totaalbeeld van de ontwikkeling van iedere leerling en dat wordt de beginsituatie voor het nieuwe schooljaar. Corona zette de hervorming van ons onderwijs in een versnelling. We willen daar na de zomervakantie met nieuwe energie verder aan bouwen.”

Fotobijschrift: Teamleider Jolien Ligtenberg van CSG Reggesteyn