Praten mét in plaats van óver leerlingen

Zelfstandige leerlingen die de regie nemen over hun eigen leren: hoe doe je dat? Het Isendoorn College in Warnsveld experimenteert met het Café Contact, waar leerlingen en leraren in informele setting met elkaar overleggen.

Experiment

Café Contact is een experiment met een nieuwe vorm voor leerlinggesprekken op het Isendoorn College in Warnsveld. Afdelingsleiders Cissy Hubers en Harry Winkels vonden dat het tijd werd om de leerlingbespreking mét de leerlingen te doen, 
in plaats van óver hen te praten. Dus dit jaar geen vergadering van leraren en mentoren, maar leerlingen die met vragen op leraren afstappen. Alle havo-5-leerlingen die een onvoldoende staan voor een vak zijn uitgenodigd. Tijdens het mentoruur eerder vandaag hebben zij hun vragen voorbereid. Nu ‘shoppen’ ze zelfstandig de antwoorden bij elkaar.

In de aula

Leerling Mohamed en Agnieszka Lubbers, zijn leraar wiskunde en mentor, zitten na schooltijd in de aula aan een tafeltje. Op tafel ligt een kleedje en staat een schaaltje nootjes. De radio speelt zachtjes op de achtergrond. Mo heeft een specifieke vraag over grafieken bij wiskunde B. Lubbers weet raad: hij kan de grafieken uit de boeken en filmpjes van havo-4 en havo-5 bekijken en de eigenschappen ervan op een rijtje zetten.

Gericht vragen stellen

Leerling Amber vindt het contact met haar leraren tijdens Café Contact wel leuk: ‘Ze nemen de tijd voor je en ik kan gericht vragen stellen omdat ik die heb voorbereid. Ik heb handige tips gekregen en van mijn leraar wiskunde krijg ik nu elke week twee oefenexamens.’ Conrector Ineke Rogge luistert aandachtig naar de feedback. Amber heeft nog een tip: ‘Nu gaat na vijf minuten de bel en stopt het gesprek. Het zou fijn zijn als je zelf mag kiezen of je dan wisselt.’

Hét moment

Mentor en leraar beeldende vorming Henk Maas stapte zelf op zijn mentorleerling Devlin af toen hij hem trof in het Café Contact. Devlin kwam met een vraag voor zijn leraar aardrijkskunde. Toch is hij nu met zijn mentor en met leraar geschiedenis René Huiskamp in overleg. ‘Devlin loopt bij zijn profielwerkstuk voor geschiedenis tegen een paar dingen aan,’ vertelt Henk. ‘Dit is het moment om
dat met zijn drieën te bespreken. In de hectiek van alledag doen we dat niet.’ Ze maken concrete afspraken over wanneer Devlin het werkstuk inlevert en hoe hij er meer structuur in kan brengen.

Actief aan het werk

Huiskamp vindt het een-op-een-contact met de leerlingen tijdens deze middag heel goed, maar het bereik relatief klein. ‘De stap naar hbo is voor havisten vaak groot. We willen ze daarmee helpen door ze actiever aan het werk te zetten.’ Maas is het met hem eens: ‘Ik had ook graag willen spreken met leerlingen die er redelijk voor staan. Sommigen maken een verkeerde inschatting. Ik zag weinig leerlingen voor de kunstvakken, dus ik ben zelf op hen afgestapt. Een middag open in gesprek, daar zou ik als mentor heel blij mee zijn.’

Zelfstandige leerling

Afdelingsleider Cissy Hubers ziet wel wat in de suggestie: ‘Volgende keer mogen ze ook naar leraren van vakken waar ze wel goed voor staan. Het is voor havo-5 heel belangrijk dat er een relatie ontstaat tussen leraar en leerling. Dit café zou de halfjaarlijkse gesprekken óver leerlingen kunnen vervangen.’
Over twee dagen is er een Café Contact waarin leraren aan mentoren terugkoppelen wat zij met de leerlingen hebben besproken. Twee weken later zijn de tienminutengesprekken. Hubers: ‘Daarin willen we de leerling ook de touwtjes in handen geven. Die bereidt het gesprek voor. Dat past in ons concept voor onderwijsvernieuwing: we willen naar een zelfstandige leerling.’

Uitdagen

‘We zijn eigenlijk steeds op zoek naar antwoorden op vragen als: Hoe kun je een kind bereiken? Wat houdt je tegen om dat te doen?’, vult collega-afdelingsleider Harry Winkels aan. ‘In ons onderwijs worden leerlingen niet uitgedaagd om zich echt te laten zien. Er wordt niet doorgevraagd. Maar daar nemen we geen genoegen meer mee. Toch is dat best een zoektocht met leerlingen van deze leeftijd. Die geven zich niet snel bloot.’

Concreet

Leraar Agnieszka Lubbers sprak met leerlingen over vakinhoudelijke zaken, maar ook over ‘leren leren’. ‘Dat we de vraag terugleggen bij de leerling is een grote uitdaging voor onze havisten. Ze moeten het gesprek voorbereiden. En leraren stellen een wedervraag. Als een leerling vraagt hoe hij van een 4,4 een 5,5 kan maken, dan vraag ik: ‘Hoe doe je dat nu?’ Veel leerlingen willen geen begeleiding door hun leraar of geven sociaal wenselijke antwoorden. Maar een antwoord als: ‘Ik moet mijn inzet veranderen’, moet veel concreter. ‘Welke stappen ga je zetten?’, vraag ik dan. ‘En wat kan ik van jou in de les verwachten?’’