De Amersfoortse Berg wil de ideale situatie creëren voor het leren van leerlingen. Maar hoe zien leerlingen dat zelf? Via leerlingensessies haalde de school input op.
Externe gespreksleider
Zet leraren en leerlingen bij elkaar om te praten over eigenaarschap en de kans is groot dat het een moeizaam gesprek wordt. Laat een externe gespreksleider alleen met de leerlingen praten en er komt een mooi gesprek tot stand. Althans, dat is hoe conrector Derk Reijneker het heeft ervaren. “We zijn een school met een open cultuur en we vragen leerlingen vaak naar hun mening”, zegt hij. “Ik denk dat we goed met ze in verbinding staan, maar dat ‘derden’ de vragen zodanig formuleren dat er andere en ook verrassende antwoorden komen.”
Maatwerk en keuzeruimte
Eigenaarschap is al langere tijd een thema op De Amersfoortse Berg. Maatwerk en keuzeruimte horen daar volgens Derk bij. “Om onze leerlingen zich eigenaar te laten voelen van hun eigen leren, moeten ze ook de ruimte hebben keuzes te maken. Daarom willen we keuzeruimte geven binnen de lessen maar ook over de lessen heen”, zegt hij. “Er is een werkgroep bezig met de doorontwikkeling van de lessentabel zodat er ruimte ontstaat voor meer keuze en maatwerk. We zijn op zoek naar wat bij ons als school past en steken ook ons licht daarover op bij andere scholen. We doen het natuurlijk voor de leerlingen en daarom willen we ook van hen horen wat zij willen en nodig hebben.”
Buiten bestaande kaders
Om antwoord te krijgen op die vraag vroeg een werkgroep die deelneemt aan het programma Voortgezet Leren om een leerlingensessie te organiseren. Dat was al eerder gedaan en toen werd ook het spel ‘'We own the School’ gespeeld. “We wisten dat dat hele leuke gesprekken opleverde en daarom hebben we het voor dit vraagstuk wederom ingezet”, aldus Derk. “De externe begeleiders helpen ons om buiten onze bestaande kaders te denken en te luisteren. En het spel is een goede manier om een gesprek te starten en te structureren.” De leerlingen die het spel speelden, vonden het heel leuk om te vertellen hoe zij tegen de school aankijken en hoe zij de lessen ervaren.
“Voor dit soort sessies moet je juist de leerlingen zoeken die zichzelf niet snel zouden opgeven, maar die wel de regels ter discussie stellen en laten weten wat ze nodig hebben.”
‘Unusual suspects’
Zo’n twintig leerlingen uit de bovenbouw en onderbouw deden mee en dat waren volgens Derk de ‘unusual suspects’. “Voor dit soort sessies moet je juist de leerlingen zoeken die zichzelf niet snel zouden opgeven, maar die wel de regels ter discussie stellen en laten weten wat ze nodig hebben”, legt hij uit. “Zij leggen de vinger op de zere plek.” Een leerling uit havo 5 bevestigt dat: “Ik heb voor het eerst echt met leraren kunnen praten over wat ik van de lessen op school vind. Ik heb het gevoel dat ik mijn stem heb kunnen laten horen.” En een leerling uit 3 vwo had niet verwacht het zo leuk te vinden om met leraren en andere leerlingen over onderwijs te praten. “Hoewel ik er zelf niets meer aan zal hebben, hoop ik echt dat leerlingen na mij meer vaardigheden zoals samenwerken leren”, aldus een andere 5 havo-leerling.
Keuzevrijheid in de lessen
Na een voorbereidende sessie van ongeveer twee uur met externe begeleiders, presenteerden de leerlingen in een tweede sessie hun bevindingen aan de werkgroep. “Dat deden ze via posters en zo konden we hen daarop doorvragen”, vertelt hij. “We gingen er heel open in en waren heel benieuwd naar wat deze leerlingen nou echt willen en wat ze uit het spel haalden. Ik vond het interessant om te zien hoe onderbouwleerlingen meer in geborgenheid naar keuzevrijheid in de lessen zoeken. Het rooster mag vastliggen, maar binnen de lessen willen ze aan iets anders kunnen werken als blijkt dat ze de stof al beheersen. Leerlingen in de bovenbouw hebben dat veel minder.”
“Ik vond het interessant om te zien hoe onderbouwleerlingen meer in geborgenheid naar keuzevrijheid in de lessen zoeken”
Rol van de mentor
Leraren waren vooral verrast over de stelligheid waarmee leerlingen uit de bovenbouw aangeven dat ze heel goed zelf kunnen inschatten wat ze nodig hebben. De leerlingen vertelden ook dat ze meer tijd en meer contact met hun mentor willen. Derk: “De mentor is voor het functioneren op school sowieso heel belangrijk, vinden ze. Leerlingen zien de mentor als iemand die hen kan helpen keuzes te maken. Kiezen is een vaardigheid die je moet ontwikkelen en het gaat erom of de keuze die je maakt, past bij wat je wilt bereiken. Daar speelt de mentor een belangrijke rol bij.”
Hun mening telt
De werkgroep onderzoekt nu hoe de input van de leerlingen terug kan komen in de scenario’s die al bedacht zijn om de lessentabel flexibeler te maken. Ook is er de wens om een vervolgsessie met leerlingen uit de bovenbouw te organiseren. Leden van de werkgroep hebben bovendien behoefte aan vervolggesprekken. “De tijd in zo’n sessie vliegt voorbij en we willen goed begrijpen wat een leerling bedoelt en daarop doorvragen”, aldus Derk. “Dat sommige leerlingen hun hobby of afspraak voor deze sessie verplaatsten om deel te nemen aan deze sessies, vind ik bijzonder. Ze voelen zich gehoord en hechten er veel waarde aan dat hun mening telt.”
Vakoverstijgende projecten
Wat die onderwijsdoelen betreft, wil de school overigens wel meer vakoverstijgende projecten bedenken. Rinke: “Ook willen we opdrachten meer aan de leerdoelen koppelen. Denk bijvoorbeeld aan een vlog in het Frans over de stad Dordrecht of een stadswandeling in combinatie met een foto-opdracht. We geloven hier in en blijven het idee evalueren en doorontwikkelen. En zolang als het nodig is, gaan we met de JdW-dag door.”
Ook een leerlingensessie organiseren?
Wil jij leerlingen betrekken bij jouw schoolontwikkeling? Organiseer dan een leerlingensessie op jouw school! Ontdek bijvoorbeeld tijdens de Visiesessie en toekomstexpo de onderwijsvisie van jouw leerlingen. Of onderzoek met leerlingen de mening van andere leerlingen over het onderwijs op school tijdens het Actie-onderzoek, om zo de volgende stap in jouw onderwijsontwikkeling te bepalen. Met het ontwikkelde materiaal kun je deze sessies zelf organiseren op je school. Bekijk de mogelijkheden en download het materiaal.
Fotobijschrift: Conrector Derk Reijneker in gesprek met leerlingen
