Een gezamenlijk besluit dankzij deep democracy

Locatieleider Camyre de Adelhart Toorop van Spring High past de werkvorm deep democracy toe om samen met haar team tot een gezamenlijk besluit te komen waar iedereen achter staat. Lees hoe ze dit aanpakt.

Deep democracy

Tijdens een persoonlijk leiderschapstraject kwam Camyre in aanraking met deep democracy. Dit is besluitvorming met aandacht en waardering voor andere opvattingen, waarbij er geen compromissen worden gesloten, maar echt overeenstemming ontstaat. “Deze werkvorm is erg geschikt als je je hele schoolteam wilt betrekken bij veranderingen of onderwijsontwikkeling. Door deep democracy toe te passen voelt iedereen zich gehoord en komt ieders mening aan bod.” Ook zorgt het ervoor dat tegenstellingen en botsende meningen op respectvolle wijze met elkaar worden onderzocht.

Hoe werkt het?

Deep democracy verloopt volgens een vast stappenplan: je formuleert met elkaar een voorstel dat in stemming wordt gebracht. Dan kan het zijn dat het voorstel wordt aangepast en nogmaals in stemming wordt gebracht. Vervolgens wordt er gekeken wat de ‘tegenstanders’ nodig hebben zodat het voor hen wel werkt. Als iedereen ‘voor’ is, wordt besproken wat er nodig is om het voorstel in de praktijk te gaan brengen. Waar Camyre voorheen aan haar team had medegedeeld ‘dit is het format, zo gaan we het doen’, mag nu iedereen hier iets van vinden en komt ieders mening aan bod.

Kringgesprek

Het Spring High past deep democracy toe tijdens hun jaarlijkse heidagen en soms ook gedurende het schooljaar. Ze kiezen een locatie met zo min mogelijk afleiding en telefoons en laptops liggen buiten handbereik. De teamleden nemen plaats in een kring. Om ervoor te zorgen dat iedereen aan het woord komt, wordt er afwisselend in kleine groepjes en gezamenlijk als groep gewerkt. “De taak van de schoolleider is om ervoor te zorgen dat iedereen meedoet. Daarvoor nodig ik iedereen uit zijn of haar mening te ventileren. Het is de bedoeling dat iedereen ongeveer evenveel aan het woord is.”

Faciliterende rol

Het voorstel voor onderwijsvernieuwing dat ingebracht wordt, kan zowel van de schoolleider als van een teamlid komen. Vervolgens ‘mag en moet’ iedereen er iets van vinden. “Mijn rol is faciliterend. Uiteindelijk pas ik het besluit zo aan, dat het recht doet aan ieders mening. Natuurlijk kan het vertragend werken, maar eerlijk is eerlijk: een besluit wordt er uiteindelijk ook beter van. Als iedereen akkoord gaat, is het ons besluit en willen we ons daar ook allemaal aan houden.”

Herformuleren visie

Camyre heeft de methode tijdens de heidagen ingezet om haar team te betrekken bij het (her)formuleren van de visie. Dankzij deep democracy bleek dat nog niet iedereen achter de visie stond. “Een aantal collega’s vond onze visie te groots en meeslepend.” Uiteindelijk is de visie enorm ingekort tot: Spring High is een leergemeenschap waarin je vanuit vertrouwen kunt zijn en worden wie je bent. “Wat we belangrijk vonden, is dat de groei die een leerling bij ons op school doormaakt erin zit, maar ook dat onze leerlingen vanuit vertrouwen binnen een minisamenleving kunnen zijn en worden wie ze zijn.”

Leerdoelen

Een andere situatie waarin Camyre deep democracy heeft toegepast is toen een leraar aangaf dat zij het werken met leerdoelen te vrijblijvend vond voor leerlingen. Zij stelde voor om een format te maken met daarop alle leerdoelen en ambities voor leerlingen. Tijdens een teammeeting is ieders mening hierover gepeild. Uiteindelijk bleken de meeste collega’s voor te zijn. Vervolgens is besproken waarom de ‘nee-stemmers’ dit niet zagen zitten en wat zij nodig hadden om het voor hen wel te laten werken.

Bijschaven en aanpassen

Het aangepaste voorstel dat daaruit kwam, is opnieuw in stemming gebracht. Op dat moment waren er nog steeds twee mensen tegen. Eén iemand vond dat het ambitieniveau van leerlingen nog concreter geformuleerd kon worden. De ander had vraagtekens bij de implementatie, omdat hij bang was dat hij niet op tijd alle leerdoelen in het nieuwe format zou kunnen krijgen. “We hebben toen nog iets toegevoegd aan het voorstel en gezegd: dan helpen we je bij de implementatie. Waar het om gaat is dat uiteindelijk het voorstel zo bijgeschaafd en aangepast wordt dat iedereen erachter staat.”

Draagkracht

“Doordat je als schoolleider dankzij deep democracy ook alle tegengeluiden hoort, weet je wat er nodig is om tot een consensus te komen. We gaan net zolang door tot iedereen zich voor het grootste gedeelte in het voorstel kan vinden. Sinds ik deep democracy toepas, geef ik meer ruimte aan anderen en weeg ik de verschillende belangen beter af. Voorheen kon ik er nog wel eens iets doorheen duwen als ik iets voor elkaar wilde krijgen, maar nu ga ik eerst op zoek naar draagkracht voor een goed idee.”

Opbrengst

Wat deep democracy Spring High heeft opgeleverd is een team met achttien zeer betrokken mensen die zich gehoord voelen en meedenken hoe ze hun onderwijs kunnen blijven verbeteren. Of de methode houdbaar is als het team groter wordt? “Ik ben ervan overtuigd dat het dan ook werkt. Niemand kan zich op deze manier verschuilen. Als schoolleider moet je er wel in willen investeren. Het kost tijd en je moet je kwetsbaar kunnen en willen opstellen, maar dan krijg je er ook heel veel voor terug.”