Het kabinet trekt 8,5 miljard euro uit om ‘corona-achterstanden’ in het onderwijs weg te werken. Schoolleider Henk Beesems van het IJsselcollege vindt het woord achterstand misplaatst. “Het gaat om een generatie die onderwijsvertraging oploopt”, zegt hij. “Bovendien maak ik me meer zorgen om de kansenongelijkheid waarvan ik me door corona nog bewuster ben geworden.”
Negatieve framing
“Hoe definieer je achterstand?”, vraagt Henk zich af. “En ten opzichte van welke norm lopen leerlingen die achterstand dan op? Ik denk dat we moeten uitkijken met deze negatieve framing. Want dat heeft impact op hoe leerlingen zich ontwikkelen.” De schoolleider spreekt daarom liever over ‘onderwijsvertraging’. “Maar ik realiseer me dat dat het meest gunstige eufemisme is dat ik kan bedenken”, zegt hij.
Kostbare lessen
“Ik zeg altijd dat je krijgt wat je zendt”, vervolgt hij. “Hoe somber wil je deze generatie leerlingen maken? Het zijn bijzondere omstandigheden, maar die leiden niet per se tot een verloren generatie. Ik denk juist dat deze leerlingen nu andere, zinvolle sociale en digitale vaardigheden leren. Ze moeten zelfstandiger werken, plannen en organiseren. Dat zijn kostbare lessen die langer beklijven dan de lessen die ze gemist hebben. Want die halen we wel weer in, bijvoorbeeld door leerlingen ruimte te geven om zich te richten op vakken die meer moeite kosten. Dat mag ten koste gaan van de vakken waar ze van nature beter in zijn.”
Kansenongelijkheid
Het IJsselcollege is tijdens de lockdown opengebleven voor leerlingen die thuis niet de mogelijkheid hebben om in alle rust online lessen te volgen en te leren. Henk: “Want dat is iets waarvan ik me door corona steeds bewuster ben geworden; er is veel kansenongelijkheid. Juist door deze coronacrisis zie je hoe groot het verschil tussen leerlingen is. Niet iedere leerling heeft een eigen Mac, een supersnelle internetverbinding en hoogopgeleide ouders die klaarstaan om te helpen”.
“Leerlingen moeten zelfstandiger werken, plannen en organiseren. Dat zijn kostbare lessen die langer beklijven dan de lessen die ze gemist hebben.”
Grote zorgen
De schoolleider vindt dat ieder kind recht heeft op gelijke kansen, ongeacht de maatschappelijke positie van de ouders. “Wat mij meer raakt dan die vermeende achterstanden, zijn de leerlingen die thuis weinig steun ervaren en zich ook in een normale situatie (dus zonder coronamaatregelen) niet op een zorgeloze manier op hun studie kunnen richten”, zegt hij. “Ik zie een generatie kinderen met ouders die minder beschikbaar zijn dan in mijn tijd. En ik zie ook kinderen die angststoornissen ontwikkelen en zich grote zorgen maken. Moeten we daar niet veel meer aandacht voor hebben, ook als corona voorbij is?”
Van acht tot acht
Henk maakt zich meer zorgen over deze leerlingen dan over leerlingen die door de lockdown meer tijd nodig hebben om weer op hun niveau te komen. “En dat raakt aan mijn droom, namelijk een school die van acht tot acht open is. Leerlingen vinden daar voor en na schooltijd een plek om in alle rust te leren en begeleid te worden. Als de school opengaat, is er iemand aanwezig om leerlingen op te vangen met een gezond ontbijtje en een luisterend oor. En dat zou ik na schooltijd willen doortrekken met allerlei programma’s zoals we nu ook al bieden. Denk aan gratis huiswerkbegeleiding en de bibliotheek in school. We hebben ook een studiecentrum waar leerlingen – in normale omstandigheden – in alle rust kunnen leren.”
Brede brugjaren
Op de ‘droomschool’ van Henk worden alle leerlingen naar een passend niveau begeleid en dat vraagt om maatwerk. Henk: “Maar van dat maatwerk waren we op het IJsselcollege al overtuigd voordat het coronavirus er was. Zo worden er momenteel oplossingen bedacht voor kinderen in groep acht die straks naar onze brugklas komen. Op het IJsselcollege zijn dat brugklassen met een breed aanbod, waar leerlingen het definitieve keuzemoment voor hun niveau tot na het tweede brugjaar uitstellen. We gunnen de leerlingen deze brede brugjaren om aan hun ontwikkeling en persoonsvorming te werken. Dat doen we omdat we ons realiseren dat deze leerlingen waarschijnlijk extra tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen.”
“Naar het oude normaal gaan we echt niet meer terug.”
Denk in kansen
Of zijn droomschool er komt, weet Henk nog niet. Wat hij wel weet, is dat het onderwijs zich zal moeten aanpassen aan (de gevolgen van) corona. “Ik wil niet somber of fatalistisch zijn, maar het duurde dertien jaar voordat de Spaanse griep onder controle was”, zegt hij. “Naar het ‘oude normaal’ gaan we echt niet meer terug. En dat betekent dat we op een andere manier over ons onderwijs moeten nadenken. Ik heb niet alle wijsheid in pacht, maar ik denk graag in kansen. Laten we beginnen met te luisteren naar wat leerlingen willen en het niet over leerachterstanden hebben. Wat is een jaar op een mensenleven? Laten we vooral aandacht blijven houden voor alle vaardigheden die ze zich in deze tijd eigen hebben gemaakt. Als we dat niet doen, dan hebben we niets van deze periode geleerd.”
Fotobijschrift: Schoolleider Henk Beesems van het IJsselcollege
